لاغری یا کمبود وزن | چنانچه به محیط اطراف یا مکالمات روزمره خود نگاه کنیم، میبینیم مفاهیم زیادی وجود دارند که ما از آنها استفاده میکنیم در حالی که تعریف دقیقی نداشته و ماهیت آنها عملاً با متغیر یا پدیده دیگری تعریف میشود.
به عنوان مثال سرما ! زمانی که میگوییم یک محیط سرد است، خودمان متوجه میشویم که منظور محیطی خنک با دمای پایین است. این در حالیست که در شاخههایی از فیزیک نظیر ترمودینامیک که با دما سروکار دارند مفهومی به اسم سرما وجود نداشته و این پدیده را در حقیقت فقدان یا کمبود گرما میدانند.
در همین رابطه گاه فقدان یک پدیده سبب میشود تا کمینه آن را با اسم دیگری بشناسیم. در اینجا می توان چنین تعبیری را به چاقی و لاغری نیز تعمیم داد. بدن انسان با توجه به قد، سن، جنسیت، نوع فعالیت، محل زندگی، ژنتیک و سایر عوامل موثر در جرم بدنش دارای ابعاد و وزن مشخصیست که حد استانداری دارد. حال چنانچه چربیهای بدن وی زیاد شود او چاق خوانده شده و اگر از این حد کمتر باشد لاغر نامیده میشود.
در نتیجه لاغری را میتوان کمتر بودن میزان چربی و وزن نسبت به وزن استاندارد تعریف کرد!
تعریف علمی لاغری
امروزه در مقابل اضافه وزن و چاقی، لاغری نیز نوعی اختلال و در حال پیشرونده نوعی بیماری محسوب میشود و همانطور که چاقی باعث برهم خوردن عملکرد برخی اندامهای بدن میشود، کمبود وزن نیز بر روی عملکرد مغز و سیستم ایمنی بدن تاثیر بسزایی دارد. لازم است قبل از هرگونه اقدامی علت لاغر شدن را بدانیم زیرا ممکن است در اثر بیماری دیگری بدن شروع به از دست دادن چربی یا کاهش حجم عضلات کرده باشد.
قبل از شروع باید بدانیم به چه کسایی لاغر گفته میشود! در تعریف شاخص توده بدنی که در مقاله درمان چاقی به شرح آن پرداختیم، افرادی که BMI آنها کمتر از 18.5 باشد جزء افراد لاغر به حساب میآیند. یعنی اگر حاصل تقسیم وزن فرد بر مربع قد وی عددی کمتر از 18.5 باشد، این فرد یک انسان لاغر لقب میگیرد.
آیا وزن کم برای بدن خوب است؟
به طور کلی هرچیزی که در آن افراط و تفریط شده و حد وسط نداشته باشد خوب نیست! در همین رابطه لاغری به دلیل اینکه مقدمهساز کاهش رسیدن مواد مغذی به بدن است خود عامل بروز بیماریهایی میشود.
همانطور که وزن زیاد با افزایش قند و چربی خون، تنگی نفس و … همراه بوده و زمینه ساز بیماری های فراوانی میباشد، کمبود وزن هم عوارضی دارد که از مهمترین آنها میتوان به
- ریزش مو
- ضعف، خستگی و کمخونی
- در موارد حاد ناباروری در آقایان | سقط جنین، اختلالات هورمونی و بی نظمی قاعدگی در بانوان
- پوکی استخوان
- احساس خستگی دائمی
- کاهش سطح مواد مغذی (که خود رابطه علت و معلولی با لاغری دارد)،
- کاهش مقاومت بدن در برابر عفونتها،
- اسهال مزمن،
- بیخوابی
- تاخیر در بهبود زخمها و
- مشکلات روحی و روانی اشاره کرد.
پس میتوان ادعا کرد که کمبود وزن مفرط رویداد مطلوبی برای بدن نیست.
دلایل کمبود وزن
اگر لاغری را نقطه مقابل چاقی بدانیم، پس تا حدی دلایل به وجود آمدنشان را هم میتوانیم مخالف هم تصور کنیم. با این استدلال فعالیت بیش از حد و کمخوری (که خود شامل اشکال در هضم و جذب مواد غذایی میشود) دو عامل مهم در لاغر ماندن یا لاغر شدن افراد هستند.
مطالعات انجام شده بر روی وزن افراد نشان میدهد، تعداد زنان لاغر حدود 2.4% بیشتر از مردان است. در این میان برخی بیماریها وجود دارد که به لاغری مفرط کمک میکنند. اختلالات تغذیهای که به بیاشتهایی میانجامد، پرکاری تیروئید، سلیاک، دیابت نوع 1، سرطان، بیماریهای عفونی و تبدار، انگلهای رودهای و ایدز از جمله این بیماریها هستند.
چنانچه بخواهیم دلایل کمبود وزن را برشماریم میتوانیم به دریافت ناکافی انرژی و مواد غذایی اشاره کنیم که خود ریشه در فقر و عادات بد غذایی، بی اشتهایی به دلایل مختلف، نداشتن وعدههای غذایی منظم، نداشتن دندانهای مناسب جویدن، روزه گرفتنهای افراطی و بلند مدت، شرایط کاری و … اشاره کرد.
لاغری در هنگام تولد؛ کودکی که در زمان طبیعی بدنیا آمده باشد، بطور معمول اگر در هنگام تولد، وزنی کمتر از 2.5 کیلوگرم داشته باشد، لاغر محسوب میشود. هرچند این عدد در نوزادان دختر با پسر کمی متفاوت است ولی همیشه به مقدار تقریبی آن (2.5 کیلوگرم) اشاره میشود.
کمبود وزن در افراد پرتحرک؛ این افراد بعضا زیاد و یا به اندازه میخورند ولی بعلت تحرک و فعالیت زیاد چاق نمیشوند و حتی گاهی لاغر نیز محسوب میشوند. این گروه از نظر بدنی سالم هستند و در صورت نداشتن هیچگونه کمبودی، خطری تهدیدشان نمیکند.
لاغری بعلت اختلال در اندامهای دیگر؛ بعضی افراد بعلت مشکلات گوارشی نمیتوانند غذایی را که میخورند براحتی هضم کنند و یا بسرعت آن را دفع میکنند. این دسته بعد از مدتی ممکن است دچار بیاشتهایی و کمبود ویتامین، پروتئین و دیگر مواد مغذی میشوند.
عرقیات گیاهی مؤثر روی لاغری
چنانچه در پی افزایش وزن هستید،عرقیاتی چون یونجه و شنبلیله به افزایش اشتها کمک میکنند و عرق بهلیمو و گلاب ، بهارنارنج و عرق اسطوخودوس از طریق کاهش استرس به افزایش آرامبخشی کمک کرده و به مرور به اشتها را نیز زیاد میکنند.
در بین عرقیات گیاهی، عرق زنجبیل دارای ترکیباتی چون جینجرول و شاگول است که به تقویت سیستم گردش خون کمک میکنند و در رفع گرفتگیهای بدن و سوء هاضمه نقش دارند، از این رو در بهبود لاغری مفرط از طریق کمک به مشکلات گوارشی نقش مهمی دارند.
عرق گزنه و عرق خارمریم با تقویت سلولهای کبد به بهبود عملکرد آن کمک میکنند و باعث ذخیره انرژی و ویتامین میشوند، عملی که در مواقع لزوم به کمک دیگر سلولهای بدن رفته و انرژی مورد نیاز ما را تامین میکنند. این دو عرق باعث میشوند بدن مواد مورد نیاز خود را از غذا تامین کرده و اضافی آن را از طریق سالم نگهداشتن کبد ذخیره کند.