دیابت

دیابت یک بیماری شایع و نوعی اختلال مزمن در متابولیسم کربوهیدرات، چربی و پروتئین است که باعث افزایش قند خون در بیمار می‌شود. نارسایی قلبی-عروقی، نارسایی کلیوی، کاهش فعالیت عصبی، اختلالات بینایی از عوارض طولانی مدت این بیماری است. دیابت به دلیل عدم جذب سلولی قند خون ناشی از کاهش ترشح انسولین یا مقاومت سلول های بدن در برابر انسولین ایجاد می‌شود. قبل از کشف انسولین و داروهای کاهش دهنده قندخون، بیماران دیابتی با گیاهان دارویی معالجه می‌شدند که در ادامه برخی از مهمترین آن‌ها را نام می‌بریم.

معرفی بیماری

دیابت یک بیماری غیر واگیردار و مزمن و نوعی اختلال در تولید و عمل هورمون انسولین که سوخت و ساز بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد بطوریکه سلول‌ها قادر به استفاده کامل از قند موجود در غذا و خون نمی‌باشند بنابراین قند خون بالاتر از حد طبیعی می‌رود.

قند خون اگر خوب کنترل نشود عوارض بسیاری در سالهای آتی مثل فشار خون بالا، چربی خون بالا، نارسایی کلیوی، اختلالات قلبی عروقی، مشکلات چشمی، زخمهای پوستی و زخم پا، سکته مغزی، بیماریهای اعصاب،لثه و دهان و … ایجاد می کند.

دیابت یکی از رایج‌ترین اختلالات سوخت و ساز بدن است که طی آن توانایی تولید انسولین در بدن از بین می‌رود و یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد.

بطورکلی میزان نرمال قند خون در حالت ناشتا (بعد از 10-12 ساعت چیزی نخوردن) بین ۷۰-۹۹ میلی‌گرم بر دسی لیتر در افراد سالم است و نتیجه‌ی قند خون نرمال که بصورت تصادفی انجام می‌شود چیزی بین ۷۰ الی ۱۴۰ می‌باشد.

انسولین

هورمونی که توسط غده لوزالمعده یا پانکراس ترشح می‌شود تا گلوکز را از خون به داخل سلول‌های مختلف بدن منتقل کند. اثرات اصلی انسولین بر گلوکز، اسیدهای چرب و متابولیسم اسیدهای آمینه است. لوزالمعده میزان گلوکز خون یا گلیسمی را کنترل می‌کند. سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده که به سلول‌های بتا معروفند، در فرد سالم به صورت پیوسته و وابسته به سطح گلوکز خون، هورمون انسولین را ترشح می‌کنند.

در صورتی که سلول‌های لوزالمعده فعالیت خود را به درستی انجام ندهند، این تعادل بهم خورده و با افزایش سطح گلوکز خون، فرد به بیماری دیابت مبتلا می‌شود.

 انواع دیابت

در ادامه به توصیف انواع می‌پردازیم:

دیابت نوع 1

این نوع بیماری قند را با نام دیابت وابسته به انسولین می‌شناسیم و ابتلا به دلیل تخریب سلول‌های لوزالمعده و عدم ترشح انسولین حاصل می‌شود. اكثرا افراد زیر 30 سال، كودكان و نوجوانان جمعیت مبتلایان را تشكیل می‌دهند.

دلایل مشخص و دقیقی برای بروز این نوع بیماری قند مشخص نیست ولی برخی علائم می‌تواند باعث بروز دیابت نوع 1 شود.

1. داشتن زمینه ابتلا به دیابت
2. ویروس‌هایی كه موجب صدمه به پانكراس می‌شوند
3. اختلال در سیستم دفاعی بدن كه به از بین رفتن سلول‌های تولید كننده انسولین در لوزالمعده می‌انجامد.

از علائم بیماری قند نوع 1 می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تشنگی و  گرسنگی
• خستگی
• طولانی شدن زمات بهبود عفونت و زخم
• تكرر ادرار
• كاهش وزن بدن
• بی‌حوصلگی

بمنظور درمان و بهبود علائم، فعالیت‌های زیر توصیه می‌شود:

• برخورداری از برنامه غذایی صحیح
• فعالیت و ورزش
• ‌كنترل روزانه متابولیسم و اندازه‌گیری قند خون و قند ادرار
• در صورت لزوم تزریق انسولین

دیابت نوع 2

مهم‌ترین و رایج‌ترین نوع دیابت بزرگسالی است و حدود 90% دیابتی‌ها دچار این نوع بیماری قند هستند که با نام دیابت غیر وابسته به انسولین می‌شناسیم. انسولین به اندازه كافی در بدن افراد مبتلا ترشح می‌شود اما میزان آن مؤثر واقع نمی‌شود. اختلال در پاسخ هورمونی و مقاومت به انسولین عامل اصلی ایجاد هایپرگلیسمی یا افزایش قند خون است. افراد مبتلا معمولاً نیاز به انسولین نداشته و با کنترل رژیم غذایی، ورزش و کنترل وزن می‌توانند قند خون را تنظیم نمایند. دیابت نوع 2 پیشرونده است و مدتی پس از شروع بیماری نیاز به مصرف منظم داروهای کاهنده قند می‌باشد. البته در موارد حاد افراد نیاز به تزریق انسولین دارند.

معمولاً افراد بالای 30 سال و افرادی كه استعداد چاقی دارند و کسانی كه در خانواده درجه اول آنان دیابتی وجود دارد، درواقع استعداد ابتلا به دیابت دارند، برخی خانم‌های باردار، افرادی كه دارای فشار خون بالا هستند و افرادی كه از میزان بالای چربی خون برخوردارند.

پیشرفت و ابتلا به دیابت نوع 2 بسیار نامحسوس است و در بسیاری از افراد، علائم بیماری قند نوع 2 چندان مشهود نیست و یا این كه بروز و پیشروی آن بسیار كند است و به همین دلیل تشخیص این نوع دیابت غالباً دیر هنگام صورت می‌گیرد و متأسفانه اغلب این دیابتی‌ها زمانی به پزشك مراجعه می‌كنند كه معمولا دچار یكی از عوارض دیابت شده‌اند.

مهم‌ترین علائم بیماری قند نوع 2 عبارتند از:

• تشنگی فراوان
• تكرر ادرار
• عصبی و بی‌حوصله بودن و زود رنجی
• اختلال در بینایی و تاری دید
• بی‌حسی و یا مورمور شدن انگشتان
• ایجاد زخم و دیر بهبود یافتن زخم‌ها
• وجود کتون ها در ادرار
• خستگی
• عفونت های مکرر مثل لثه یا پوست و عفونت واژن

جالب است بدانید که اغلب تشخیص بیماری قند نوع 2 در ارتباط با درمان یك بیماری دیگر و یا هنگام یك آزمایش تصادفی صورت می‌گیرد.

بمنظور درمان و بهبود علائم، فعالیت‌های زیر توصیه می‌شود:

• برنامه غذایی صحیح
• فعالیت جسمی‌ (ورزش)
• مصرف منظم داروهای خوراكی و یا تزریق انسولین تجویز شده توسط پزشک
• كاهش وزن

دیابت حاملگی

شاید در مورد دیابت بارداری کمتر شنیده باشید ولی حدود 3 تا 5 درصد خانم‌های باردار به خصوص در اواخر دوران حاملگی به دیابت مبتلا می‌شوند. خانم‌های بارداری كه استعداد ابتلا به بیماری قند هم داشته باشند، بروز دیابت حاملگی در ایشان شایع‌تر می‌‌شود. اگر چه بعد از زایمان و به دنیا آمدن نوزاد، دیابت معمولا از بین می‌رود اما ممكن است در بارداری بعدی، مجدداً ظاهر گردد.

البته تعدادی از خانم‌هایی كه طی دوران حاملگی دچار بیماری قند می‌شوند ممكن است به طور دائم به دیابت مبتلا شوند. در این صورت حتماً باید تحت نظر پزشك متخصص، برای خود و فرزندانشان برنامه‌های صحیحی برای تغذیه و تحرک و مصرف دارو داشته باشند.

لازم است بدانید که در صورت دچار شدن به دیابت، علائم آن با وجود انجام تمام توصیه‌های پزشکی، تا آخر عمر همراه شخص  می‌باشد و فقط می‌توان پیشرف و عوارض آن را کنترل کرد.

بیماری قند همراه با بیماری‌های دیگر

نوع دیگری از بیماری قند وجود دارد که همراه با بیماری‌های دیگر (به عنوان مثال: تالاسمی، بیماری‌های لوزالمعده، بیماری‌های غدد درون‌ریز و …) نیز بروز می‌كند.

پیش از بررسی گیاهان موثر بر دیابت جای دارد به این نکته اشاره کنیم که در فروشگاه عطارمارکت می توانید علاوه بر گلاب اعلا ، عرق نعناع ، عرق هل و سایر عرقیجات پرفروش، گیاهان دارویی را نیز به صورت گل، ریشه، برگ و سایر اشکال رایج آن ها خریداری نمایید .

گردآورندگان

• نویسنده مسئول: مبینا عظیمی‌پور

واحد تضمین کیفیت (QA) زر عطار نوین فارمد ایرانیان Azimipour@attarmarket.com

• میلاد درجه

واحد تحقیق و توسعه (R & D) زر عطار نوین فارمد ایرانیان