دمنوش بدون افزودنی غذایی | زمانی که با مخاطبینمان در خصوص خوراکیهایی دارای افزودنی صحبت میکنیم، بسیاری از آنها حس خوشایندی به این مواد ندارند. اما آیا همه افزودنیهای خوراکی مضر هستند؟ اصلاً به چه موادی افزودنی خوراکی گفته میشود؟ و به چه دلیل از آنها استفاده میشود؟
ما قصد داریم در این نوشته در خصوص دمنوش بدون افزودنی صحبت کنیم اما در خلال آن پاسخ دادن به سوالات فوق خالی از لطف نیست. مضافاً اینکه به درک بهتری از موضوع نیز کمک میکنند. در همین رابطه با ما تا انتها همراه باشید تا علاوه بر کسب اطلاعات بیشتر در خصوص افزودنیهای خوراکی، به بررسی دمنوش بدون افزودنی نیز بپردازیم.
افزودنی غذایی چیست؟ و به چه منظور استفاده میشوند؟
همانطور که از نام این مواد برمیآید، افزودنی غذایی میتواند هر ماده خوراکی باشد که به غذای خود میافزاییم. با این تعریف ادویهجات و چاشنیها هم افزودنی غذایی هستند، اما آنچه که بیشتر مد نظر ماست افزودنیهای غذایی عموماً شیمیاییست که در کارخانجات و بهنگام تولید یا بستهبندی فرآوردههای غذایی به آنها اضافه میشود. در متون انگلیسی از این محصولات با عنوان Food Additive یاد میشود.
از مهمترین علل استفاده از افزودنیهای غذایی در محیطهای صنعتی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بالا بردن کیفیت محصول یا بهبود طعم، مزه، رنگ، رایحه و قوام غذا
- حفظ ارزش غذایی یا افزایش ماندگاری آن
- جلوگیری از فساد ترکیبات خوراکی یا ممانعت برهم خوردن شکل ظاهریشان
- کاهش ضایعات
- جلب نظر و افزایش رضایت مشتری
- تسهیل پروسه تولید و …
برخی از مهمترین افزودنیهای غذایی |
||
خانواده افزودنی | کاربرد | توضیحات |
اسیدها |
طعمدهندگی به مواد غذایی – آنتی اکسیدان نگهدارنده | مثل سرکه، اسید سیتریک و اسید لاکتیک |
ضد انعقاد یا کلوخگی |
جلوگیری از کلوخهای شدن پودرهای خوراکی | مثل سدیم بی کربنات (جوش شیرین) و بکار رفته در پودر شیر یا شکر |
عوامل انباشته یا پرکنندهها |
افزاینده حجم غذا بدون تغییر مزه آن | مانند نشاسته | با عباراتی نظیر «نشاسته اصلاح شده» روی بستهبندیها نمایش داده میشوند. |
رنگها و عوامل نگهداری آنها |
بهبوددهنده رنگ از دست رفته خوراکی یا تثبیتکننده رنگ فعلی آن | دارای انواع پودری و مایع |
امولسیفایرها |
واسطه اختلاط آب و روغن در امولسیونها | استفاده شده در سس مایونز و بستنیها | مانند سدیم فسفاتها،لسیتین و دی گلیسیریدها |
پایدارکنندهها |
افزایش پایداری امولسیونها و استحکام مواد غذایی | کاربردی در تهیه مربا و ژلهها |
طعمدهنده و شیرینکنندهها |
موادی طبیعی یا مصنوعی که طعم غذا را دلپذیر و مشتریپسندتر میکنند. | لزوماً طبیعی بودنشان به معنی سالمتر بودنشان نیست – مثال نقض سم موجود در قارچها
شیرینکننده طبیعی مثل ساکاروز و فروکتوز و مصنوعی مثل اسپلندا و سوکرالوز |
رطوبتدهندهها |
جلوگیری یا تعویق خشک شدن ماده غذایی | مثل گلیسرین |
نگهدارندهها |
مانع و کندکننده رشد قارچ، باکتری و سایر میکروارگانیسمها در مواد غذایی | طبیعی مثل نمک، سرکه و شکر | شیمیایی مثل نیتریت سدیم و پروپیونات کلسیم – استفاده شده حتی در دمنوش بدون افزودنی |
تنظیمکنندههای اسیدیته |
کنترل pH غذا و فعالیت آنزیمهای آن که به پایداری خوراکیها کمک میکند. | مانند اسید سربیک، استیک اسید، بنزوئیک اسید و پروپانوئیک اسید |
ضدکفها |
جلوگیری ایجاد کف در غذا و نوشیدنی | با نامهای آنتی فوم یا دیفومر هم شناخته میشود – دارای سه نوع الکلی، سیلیکونی و غیرسیلیکونیست که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. |
آنتیاکسیدانها |
جلوگیری یا تعویق فساد مواد غذایی با مهار اکسیژن یگانه | مثل ویتامین C |
تقویتکنندهها |
ویتامینها، مواد معدنی و مکملهای غذایی که به افزایش ارزش غذایی خوراکی کمک میکنند. | |
پوششها |
محافظت از غذا ضمن براق گردن آن | |
غلیظ کنندهها |
افزایش گرانروی ماده غذایی بدون تغییر سایر فاکتورهای غذا | مثل زانتانگام | عموماً از نشاسته یا پروتئینها بدست میآیند. |
با عنایت به این توضیحات افزودن این مواد به خوراکیهای در شرف فرآوری آنقدر هم بد نیست؛ بالعکس دارای مزایای فراوانی هم میباشد. اما چرا مطالب آنچنان جذابی در خصوص آنها به گوشمان نمیخورد؟
دلایل نامطلوب بودن استفاده از افزودنیهای خوراکی در غذاهای فرآوریشده
هر ماده خوراکی – ولو مفید و طبیعی – چنانچه بیش از حد مجازشان برای بدن مصرف گردند، مضر هستند. در نتیجه هر محصولی که از بازار میخریم که یکی از مواد افزودنی فوقالذکر در آن زیاد است برای ما نامطلوب خواهد بود.
در همین رابطه زیاد بودن این مواد میتواند به پیامدهای زیر منجر شود:
- کاهش ارزش غذایی محصول،
- از بین بردن و جایگزینی با ویتامینهای غذا،
- افزایش وزن،
- ایجاد واکنشهای آلرژیک،
- بروز اختلالات پوستی مانند لکه، جوش، تاول، قرمزی، ایجاد خارش و خشکی،
- ایجاد مشکلات گوارشی مانند اسهال، تحریک معده و حالت تهوع،
- افزایش مشکلات تنفسی، تحریک ششها و آسم،
- تأثیر روی رشد و نمو کودکان با به بهم ریختن یا تداخل هورمونهای آنان و افزایش بیش فعالی
- اثرگذاری بر روی سیستم عصبی و
- در موارد حاد و مصرف مستمر، کاهش سرعت سیستم ایمنی بدن و سرطان
دمنوش بدون افزودنی
با عنایت به این توضیحات، تقریباً هیچ محصول غذایی که در کارخانه تولید شده باشد را نمیتوان یافت که افزودنیهای فوق الذکر را نداشته باشد. پس منظور از دمنوش بدون افزودنی چیست؟
چنانچه مروری دوباره به مطالب فوق داشته باشیم، وجود برخی از افزودنیها در خوراکیها ضروری به نظر میرسد، در حالی که برخی دیگر تنها برای بهبود تجربه مشتری یا افزایش فروش بکار میروند. در این اثنا میتوان نگهدارندهها را جزو دسته اول و رنگهای خوراکی را در زمره دومیها قرار داد.
وقتی گفته میشود یک نوشیدنی، دمنوش بدون افزودنی است، معمولاً منظور تهی بودن آن از مواد گروه دوم است. به عنوان مثال
- رنگ آن طبیعی است. از رنگهای مصنوعی و تثبیتکنندهها در آن استفاده نمیشود یا اگر استفاده میشود مقدار آن بسیار ناچیز است.
- به منظور بهبود تقویت مزه آن از مادهای شیمیایی مثل شیرینکنندهها بهره نمیبرد،
- در صورتی که بتوان از یک افزودنی طبیعی استفاده کرد، حتماً از آن بجای نمونه شیمیاییش استفاده میشود و
- طبیعی بودن یک محصول اولویت بیشتری نسبت به طعم، رنگ و مزه مصنوعی آن دارد.
مطلب پیشنهادی | عرق کاسنی و عرق شاتره |
ویژگی دمنوش بدون افزودنی
مخاطبینی که علاوه بر دنبال کردن مجله عطارمارکت از محصولات زرعطار – ستیاگل هم استفاده میکنند، این خط مشئ را در گلابهای رویال که چندی پیش تولید میشدند دیدهاند. محصولی که پس از باز کردن درب آن به ظاهر عطر گلابهای دیگر را نداشت، اما فراسودمند بوده و به گواه آنالیزهای موجود از آن – که در صفحه محصول هم اکنون هم قابل مشاهده است – حاوی مواد مفیدی بود که تقریباً در هیچ گلاب دیگری در بازار کشور یافت نمیشد. لازم به توضیح بیشتر نیست که در روند تولید این محصول از اسانسهایی که رنگ، عطر یا طعم گلاب را تقویت میکردند استفاده نشده بود. در عوض حسی که مصرفکننده پس از خوردن یا نوشیدن آن مییافت هم قابل مقایسه با هیچ گلاب دیگری نبود.
نهایتاً گفتنیست دمنوش بدون افزودنی یک نوشیدنی خوش طعم با کمترین مواد شیمیاییست که میتواند به گزینه محبوب افرادی که به سلامتی خود اهمیت زیادی میدهند تبدیل شود.