عرق بوقناق

عرقیات زیادی در طب سنتی و دارویی ما وجود دارند که هنوز محجورند و افراد زیادی با آن‌ها آشنا نیستند عرق بوقناق نیز یکی از این عرق‌ها می‌باشد. در ادامه قصد داریم ضمن بررسی گیاه بوقناق به ذکر فواید و ارزش غذایی این عرق پرخاصیت بپردازیم پس ما را تا انتها همراهی کنید.
عرق بوقناق به عنوان یک داروی دیابت از گذشته تاکنون مورد استفاده افراد بوده است. البته با گسترش علم و انجام تحقیقات متعدد خواص بیشتری را از گیاه بوقناق و عرق آن کشف کرده‌اند. و به این نکته پی بردند که این گیاه بسیار مقوی و موثر در سلامت بدن می‌باشد. طبع این عرق معتدل رو به گرم است لذا بسیاری از امراضی را که ناشی از سردی بدن هستند، برطرف می‌کند.

گیاه‌شناسی بوقناق

نام علمی بوقناق Eryngium billardieri است و یکی از اعضای خانواده چتریان (Apiaceae) به حساب می‌آید.
بوقناق نیز مانند اکثر گیاهان دارویی، علفی و بوته‌ای می‌باشد که ارتفاع آن‌ها می‌تواند تا یک متر هم برسد. بوته‌های این گیاه گل‌های بنفش و زیبایی دارند که مخروطی شکل هستند. بوقناق ازجمله گیاهان خودرو بیابانی است که در ایران با نام‌های خارزن بابا، شوکة البیضا، شکاعی و قرصعنه شناخته می‌شود.
ساقه‌های گیاه مقطع مثلثی شکل دارند و پوشیده از تارهای پنبه مانند سفید و آبی می‌باشند که به گل‌های بنفش یا آبی رنگی منتهی می‌شوند گل‌های گیاه بوقناق با برگ‌های کشیده و خاردار احاطه شده‌اند. در همه جای ساقه شاخه‌های بالدار خودنمایی می‌کنند که در کناره و نوک آن‌ها نیز خار وجود دارد. بوقناق، تخم‌های ریز، مثلثی شکل و خاکستری رنگ همراه با طعم شیرین دارد.

زیستگاه بوقناق

این گیاه در ایران بیشتر در مناطقی رشد می‌کند که 2600 متر از سطح دریا فاصله داشته باشند. به طور مثال سرزمین‌های همدان، اصفهان، تبريز، كردستان، آذربایجان و دامنه‌های البرز و زاگرس مکان‌های مناسبی برای رویش این گیاه هستند.

انواع بوقناق

این گیاه دارویی 250 گونه مختلف در نواحی مختلف دنیا دارد و بیشترین میزان توزیع آن در آمریکا جنوبی می‌باشد. در ایران نیز حدود 9 گونه از این گیاه وجود دارد که در دامنه کوهپایه‌های کشور رشد می‌کنند.

ماده‌ موثره و ترکیبات دارویی موجود در عرق بوقناق

بوقناق در کنار اینولین دارای مقادیر متفاوتی از تانن، ساکارز، ساپونین، استیلن، فلاونوئیدها، کومارون و ترترپنک، آلکالوئیدها، سنتوپرن، مونوترپن کمپفرول، چلو اسیدهای ارگانیک، کافئیک اسید، لوتئین وβ-کاروتن نیز می‌باشد. هر کدام از این ترکیبات یا به شکل مستقیم یا غیرمستقیم بر بدن تاثیر می‌گذارند.
دو نوع فلاونوئید کوئرستین و کتچین در گیاه بوقناق با خاصیت آنتی بیوتیکی وجود دارد که از تخریب سلول‌ها به واسطه اکسیداتیو جلوگیری می‌کنند. و امکان ترمیم سلول‌های بتای آسیب دیده را فراهم می‌نمایند. درنتیجه انسولین بیشتری در خون افزایش ترشح می‌شود. کامپفرول، کلروژنیک اسید، کافئیک اسید، لوتئین و بتاکاروتن از دیگر ترکیباتی هستند که خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی دارند.

چرا عرق و دمنوش بوقناق می‌نوشیم؟

زمانی که ما در خصوص یک عرق یا دمنوش گیاهی صحبت می‌کنیم معمولاً دو عامل مهم را در نظر می‌گیریم؛ طعم و خواص آن!
• در همین رابطه گاهی یک نوشیدنی نظیر اکثر آبمیوه‌های طبیعی هم خوشمزه بوده و هم دارای خواص متعددی هستند که با کمال میل آن‌ها را می‌نوشیم.
• گاهی ممکن است محصولی خوشمزه باشد و در عین مضراتی هم برای بدن داشته باشد. به عنوان مثال برخی نوشابه‌های گازدار که با علم به اینکه دارای قند زیادیست باز هم با لذت آن را مصرف می‌کنیم، چرا که طعم خوب آن برای ما در اولویت است!
• در مواردی هم پیش می‌آید که به دلیل مزایایی که نوشیدن یک نوشیدنی یا تناول یک خوراکی برای ما دارد به سراغ آن می‌رویم که شاید آب کرفس گواهی بر این مدعا باشد. با گذر از استثنائات و احترام به سلیقه و طبع افرادی که این نوشیدنی را خوشمزه می‌دانند، عده فراوانی از مزه آن فراری بوده اما بواسطه خواصی که به آن نسبت داده می‌شود این نوشیدنی را میل می‌کنند.
• نهایتاً نوشیدنی‌هایی هم هستند که نه خوشمزه‌اند و نه سود فراوانی دارند که طبعاً استقبال زیادی هم از آن‌ها نمی‌شود.
چنانچه بخواهیم عرق بوقناق یا دمنوش‌های این گیاه را طبقه‌بندی کنیم احتمالاً باید آن را در رده گیاهانی که خواص زیادشان بر مزه‌ای که شاید به مذاق خیلی‌ها خوش نیاید ارجحیت دارند، قرار دهیم! اما این خواصی که سبب می‌شود تا در طول روز، شباهنگام در حال تماشای تلوزیون یا در یک دورهمی خودمانی از این محصول استفاده کنیم چیست؟!

مزایای مصرف عرق بوقناق

بهبود دهنده عملکرد سیستم گوارش

• مناسب برای نفخ روده و معده
• فعّال کننده کبد
• تولیدکننده صفرا، ریختن آن در اثنی‌عشر و تجزیه بسیاری از چربی‌ها!
• از بین برنده یبوست و نرم‌کننده روده‌ها
• درمان کولیت

تسکین قلب و اعصاب

• موجب پیشگیری از انواع سکته‌های قلبی و مغزی شده و
• از خواص آن در طب سنتی به درمان ضعف عضله قلب اشاره شده است.
• این محصول همچنین برای درمان کم خونی نیز مفید است.
• فعالسازی غدد فوق کلیوی که در کنار ترشح آدرنالین به کاهش استرس، عصبانیت و اضطراب کمک می‌کند.

تأثیرگذار روی عملکرد کلیه – پوست

• درمان ورم کلیه
• بهبود فعالیت آنزیم‌های این عضو و کوچک کردن سنگ کلیه و مثانه
• عرق بوقناق به دلیل باز کردن منافذ و عروق پوستی موجب شفاف شدن پوست می‌شود
• مصرف این محصول به فعالیت بیشتر و بهتر کبد و به دنبال آن تصفیه خون کمک کرده که مجموع این اتفاقات به از بین رفتن جوش‌های صورت کمک می‌کند.

مفید برای افراد دیابتی

به زبان ساده دیابت عارضه‌ایست که در آن انسولین به عنوان هورمون سوزانده گلوکز خوراکی‌ها در بدن ترشح نمی‌شود. حال اینکه درمان آن در موارد پیشرفته تزریق انسولین به بدن به منظور مصرف و جذب قند مذکور است. با توجه به این مطلب اگر ما بتوانیم میزان ترشح این هورمون را به صورت طبیعی هم زیاد کنیم در حقیقت با این بیماری مبارزه کرده‌ایم که تحریک غده سازنده آن یکی از فواید مصرف عرق بوغناق می‌باشد.
بوقناق به دلیل فعال کردن سلول های پانکراس یا لوزالمعده، ترشح انسولین و کاهش قند خون مناسب افراد قندیست. صدالبته نباید سرخود مصرف شده و علاوه بر حفظ حد استاندارد موقع نوشیدن، لازم است تا دز و نوع مصرف آن با پزشک چک شود. کاهش قند خون بواسطه مصرف این محصول به حدیست که گفته می‌شود افراد غیر دیابتی حتماً باید آن را همراه با عسل، خرما یا یک شیرینی مصرف نمایند.
این تصور که با مصرف بوقناق دیابت ما خوب می‌شود تصوری کاملاً اشتباه است، اما در بهبود آن موثر است. مقدار مجاز آن برای مصرف به میزان قند خون ناشتا، میزان قند خون فرد به این محصول، حال عمومی وی و روند بهبودیش بستگی دارد.

خواص و بیماری‌های قابل درمان با عرق بوقناق

• پاک‌سازی کبد چرب
• سلامت دستگاه گوارش
• افزایش سرعت لاغری
• درمان جوش
• کاهش حملات قلبی و مغزی
• درمان کم‌خونی
• بهبود ورم و سنگ کلیه
• مداوای دیابت و کاهش قند خون
• فعال کردن لوزالمعده (پانکراس)
• درمان آسم
• بهبود عملکرد تیروئید
• تنظیم فشارخون
• جلوگیری از آلزایمر
• قوام استخوان
• درمان سندروم روده‌ی تحریک پذیر

احتیاط مصرف

در ابتدا لازم به ذکر است که عرق بوقناق اگر به شکل خوراکی مصرف شود فاقد عوارض و تداخل دارویی است. اما مصرف بیش از اندازه‌ی این عرق به نحوی که مواد حاصل از متابولیسم آن به مقدار زیادی در بدن تجمع پیدا کند. می‌تواند تاثیرات سوئی بر مثانه و عدم دفع ادرار داشته باشد.
البته با توجه به طبع گرم این عرق خانم‌های حامله بهتر است که از مصرف آن خودداری کنند. زنان شیرده نیز نباید از عرق بوقناق بخورند چرا که شیرشان خشک می‌شود.
مصرف بیش از حد این عرق می‌تواند باعث افت قند و فشارخون شود که بسیار خطرناک است و حتی امکان دارد که افراد بیهوش بشوند. اگر فشار یا قندتان افتاد معمولا خوردن خرما یا عسل می‌تواند تاثیر گذار باشد.

کاربرد و روش استفاده

این عرق هم مصرف خوراکی و هم موضعی دارد. همان‌طور که در قسمت فواید هم اشاره شد گیاه بوقناق و عرق آن بر پوست نیز تاثیر بسزایی دارد لذا پاکسازی پوست با این عرق می‌تواند جوش‌ها را التیام ببخشد.
عرق بوقناق برای دیابت بسیار موثر است لذا کسانی که با این هدف از عرق بوقناق استفاده می‌کنند می‌توانند روزی دو تا سه استکان از آن را بخورند.
اگر مصرف عرق بوقناق به تنهایی برایتان سخت است می‌توانید آن را به شکل شربت و همراه با سایر مخلفات میل نمایید.

تفاوت دو گونه مهم بوقناق
Eryngium alpinum	Eryngium amethystinum
بومی استرالیا و اروپا	بومی نواحی غربی مدیترانه غنی از کلسیم
کاریوفیلن‌اکساید بی‌سایکلوجرماسیرن جرماسیرن در روتین کوماریک اسید	بتا-کاریوفیلن آلفا-پینن تری‌متیل‌بنزالدهید روتین کوئریسین پروتوکاتئیک اسید رزماریک اسید

روش تولید

دستگاه تقطیر انواع زیادی دارد که شما می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید و عرق هر گیاهی را که دوست دارید، بگیرید. برخی از این دستگاه‌ها خانگی و برخی دیگر صنعتی هستند که نمونه‌های خانگی از قیمت مناسب‌تری برخوردار می‌باشند. اگر قصد خرید دستگاه را ندارید تنها کافی است که شرایطی را مهیا کنید که آب همراه با گیاه مورد نظر بجوشد و بخار حاصله سرد و طی میعان تبدیل به عرق شود. معمولا برای این کار از دو ظرف در هم استفاده می‌کنند. تا آب اطراف ظرف کوچک‌تر بجوشد و بخار حاصله ضمن برخورد با سر ظرف بزرگ‌تر تبدیل به مایع یا همان عرق بشود.

شرایط نگهداری عرق بوقناق

شرایط نگهداری از عرقیات مختلف مشابه است. آن‌ها نیاز به یخچال ندارند اما برای اینکه سریع منقضی نشوند و خواصشان از دست نرود بهتر است که در محیط‌های خنک، خشک و به دور از آفتاب نگهداری شوند. گرما می‌تواند ویتامین‌های موجود در مواد خوراکی را از بین ببرد.
استفاده از ظرف‌های سالم شیشه‌ای یا فلزی با درپوش‌های محکم می‌تواند مانع از ورود میکروب‌ها و یا آلودگی به درون عرقیات گردد.

گیاه دارویی Eryngium billardieri در ایران محدود و رو به انقراض است.
از آنجایی که حفاظت از طبیعت ایران از اهداف ویژه شرکت زرعطار می‌باشد، سرپرستی جمعیت بذری این گونه‌ی گیاهی بوقناق را به عهده گرفته تا علاوه بر کاهش خطر تهدید گیاهان دارویی قدم کوچکی در راستای فرهنگ‌سازی حفظ منابع طبیعی بردارد.

آنالیز و سرپرستی گیاه

عرق بوقناق رویال ستیاگل – زر عطار

*اثربخشی درمانی عرق رویال بوقناق زرعطار که با برند ستیاگل در بازار موجود است بر اساس کمیت ترکیب فعال موجود در گیاه بوقناق استاندارد شده و غنی از اینولین و دیگر مواد موثره دیگر بوده و به همین خاطر اثر دارویی آن بسیار بیشتر از انواع معمولی می‌باشد و جزء با کیفیت‌ترین عرق‌های موجود در بازار محسوب می‌شود.

شما می‌توانید محصول مورد نظرتان را از فروشگاه عطارمارکت ( عطار مارکت ) تهیه فرمائید!

عرق بوقناق رویال ۵۰۰ سی سی

*علاوه بر غلظت بیشتر ماده موثره گیاه دارویی، عرقیات ستیاگل تولید شده تحت نظارت شرکت زرعطار پس از تکمیل فرایند تقطیر، پاستوریزه شده و احتمال هرگونه آلودگی را به صفر میل می‌دهد.
*هرچند شاید با خود بگویید که عرق تولید شده از تقطیر عاری از هر نوع میکروب و انگل است، ولی این فرضیه تا جایی قابل پذیرش است که فرایند تقطیر در حال انجام باشد و به محض ورود به بخش پر کردن ظرف و بسته‌بندی احتمال آلودگی زیاد می‌شود. انجام عملیات استریل در چند مرحله در دستور کار محصولات نهایی تولید شده تحت نظارت زرعطار وجود دارد.

سخن آخر

دوباره جای تاکید دارد که از مصرف همزمان عرق بوقناق با داروهای شیمیایی کاهنده قند خون خودداری نمایید. به دلیل خشک شدن شیر مادران مصرف آن در دوران شیردهی برای ایشان ممنوع است. با عنایت به اینکه موجب کاهش قند خون می‌شود، مصرف زیاد آن به بی حالی ختم می‌شود، پس حداقل در جایی که تنها هستید یا فردی برای رسیدگی به شما حضور ندارد این کار را انجام ندهید.

گردآورندگان

• نویسنده مسئول: مبینا عظیمی‌پور

واحد تضمین کیفیت (QA) زر عطار نوین فارمد ایرانیان Azimipour@attarmarket.com

• میلاد درجه

واحد تحقیق و توسعه (R & D) زر عطار نوین فارمد ایرانیان