عرق آویشن

عرق آویشن : آویشن یک گیاه نام آشنا برای هر ایرانی می‌باشد. این گیاه نیز مانند خیلی از گیاهان دارویی و سنتی دیگر عطر زیادی تولید می‌کند که می‌توان آن را از فاصله‌ی دور هم استشمام کرد. یکی از فرآورده‌هایی که می‌توان از این گیاه به دست آورد عرق آویشن می‌باشد. در ادامه قصد داریم ضمن ارائه توضیحاتی در مورد این گیاه به بررسی خواص و مضرات این عرق بپردازیم. عرق آویشن به دلیل خواص بی‌شماری که دارد در طب سنتی و اسلامی مکرراً به استفاده از آن توصیه شده است.

گیاه‌شناسی آویشن

آویشن یک گیاه چوبی قد کوتاه کپه‌ای با نام علمی Thymus vulgaris از خانواده نعناعیان است. ساقه‌های آویشن باریک و ظریف هستند و برگ‌های آن نیز کناره‌های صاف و بدون دندانه دارد که با کرک سفید یا خاکستری رنگ پوشیده شده‌اند. به همین خاطر برگ‌ها به رنگ سبز متمایل به خاکستری دیده می‌شوند. برگ‌ها به شکل جفتی مقابل یکدیگر قرار گرفتهاند و در زمان گل‌دهی گل‌های بنفش رنگی در وسط آن‌ها رشد می‌کند. ارتفاع بوته‌ی آویشن معمولا بین 10 تا 45 سانتی‌متر متغیر است. میوه این گیاه از 4 فندق کوچک محصور شده در کاسه گل تشکیل شده است. بذر آویشن ریز و گرد است و می‌تواند تا سه سال زنده بماند. بهترین زمان کاشت غیرمستقیم این گیاه اواخر اسفند و یا اوایل بهار می‌باشد.

مشخصات آویشن
تیره	*Lamiaceae /Labiatae* یا نعناییان
نام لاتین	Thyme
پراکندگی جغرافیایی	نواحی نيمه خشك تا معتدل گرم نواحی مختلف مدیترانه و آسیا تقریبا تمام نقاط غرب و مرکز ایران
طبع	گرم و خشک
ماده موثره	ترپینول، سینئول، تیمول و کارواکرول، بتابیزابولن، بتاکاریوفیلن، سایمن
اندام دارویی	تمام قسمت‌های هوایی بخصوص سرشاخه گلدار
خواص	ضد سرفه خلط‌آور ضدنفخ ضد میکروب اشتهاآور

انواع آویشن

آویشن‌های شیرازی پرگل، آزربه، ثومون، زیره‌ای، پشمی، مورودر، اوراسیایی، خزنده، پشمی، لیمویی و سوسنبر از جمله نمونه‌های مختلف این گیاه هستند که به لحاظ ظاهر یا نحوه‌ی کاشت و ثمر دهی از یکدیگر متمایز میگردند. اما به طور کلی همگی سرشار از خاصیت و مفید میباشند.


*Thymus vulgaris*	*Zataria multiflora*	*Thymus daenensis*


Vulgaris

ماده مؤثره و ترکیبات دارویی فعال آویشن و عرق آن

آويشن محتوي 8/0 تا 6/2 درصد (معمولاً 1 درصد) اسانس است كه قسمت اعظم آن را فنلها، هيدروكربنهاي مونوترپني و الكلها تشكيل می‌دهند. تيمول جزء اصلي تركيبات فنلي در گياه آويشن است. مهم‌ترین ترکیبات مؤثره موجود در اسانس این گیاه شامل تیمول، ﻛﺎﺭﻭﺍﻛﺮﻭﻝ، پارا – سیمن و ﻟﻴﻨﺎﻟﻮﻝها می‌باشند.

ماده‌ی مؤثره موجود در این گیاه باغی خلط‌آور است و در درمان سرفه از آن‌ها استفاده می‌شود.

تفاوت انواع آویشن
نام علمی	*Thymus vulgaris*	*Zataria multiflora*	*Thymus daenensis*
نام رایج فارسی	آویشن‌باغی	آویشن‌شیرازی	آویشن‌دنائی
ماده موثره دارویی	تیمول، کارواکرول	بتاسیتوسترول، بتولین، کارواکرول، پاراسیمن	سایمن، سینئول (1،8)، ترپینئول، تیمول، کارواکرول، بتاکاریوفیلن، بتابیزابولن
ترکیب فعال اصلی	تیمول، کارواکرول ترکیبات فنلی، ترپینن	کارواکرول (34%-61%) تیمول (25%-41%) لینالول (2%)، پاراسیمن (2%)	تیمول، کارواکرول ترکیبات فنلی
تفاوت ظاهری	ساقه‌ها؛ باریک و دارای کرک سفید برگ‌ها؛ بدون دندانه همراه با کرک سفید یا خاکستری گل‌ها؛ ارغوانی کم‌رنگ تا سفید	برگ‌ها؛ بیضی شکل و دارای دمبرگ کوتاه گل‌ها؛ سفید	ساقه؛ کرکدار برگ‌ها؛ بدون دمبرگ گل‌ها؛ صورتی پررنگ
اندام دارویی	سرشاخه	برگ و گل	سرشاخه گلدار
عطر و طعم	بوی قوی و طعم تن و خنک‌کننده	گس و تند	تلخ و تند
دامنه انتشار	ایران	ایران، افغانستان، پاکستان	مناطق غرب و مرکزی ایران
موارد استعمال	ضد التهاب تب‌بر ضدعفونی‌کننده ضدسرفه ضدنفخ ضد‌اسپاسم تسکین درد خلط‌ آور بهبود برونشیت	ضدنفخ رفع سرماخوردگی تسکین درد جلوگیری از اسهال ضد عفونی‌کننده	ضدسرفه خلط‍‌ آور ضدنفخ تسکین درد اشتهاآور ضدعفونی‌کننده

ساختار شیمیایی ماده موثره آویشن

ارزش غذایی در هر 100 سی‌سی عرق آویشن
انرژی	257 تا 350 كيلوكالري
پروتئين	6.8 – 9.1 گرم
چربي	4.6 – 7.1 ‌گرم
كربوهيدرات	48 – 63.9 ‌گرم
فیبر	19 – 24 گرم
پتاسیم	8.4 میلی‌گرم
کلسیم	1890 میلی‌گرم
آهن	124 میلی‌گرم
منیزیم	220 میلی‌گرم
فسفر	201 میلی‌گرم
نیاسین	5 میلی‌گرم
روی	6 میلی‌گرم
سدیم	55 میلی‌گرم

بیماری‌های قابل ‌درمان

ضد تشنج
مسکن و ضد درد
در درمان گلودردهای چرکین بسیار موثر عمل می‌کند؛
جایگزینی مناسبی برای داروهای شیمیایی
رفع نفخ و حالت تهوع
درمان آسم و سرفه‌های مکرر
حمام این گیاه برای درمان دردهای مفصلی و رماتیسمی موثر است؛
برای درمان عفونت‌ها و قارچ‌های روده‌ای عرق آویشن توصیه می‌شود؛
دفع سنگ کلیه و رفع ورم کلیه
رفع جوش‌های صورت و بدن
رقیق کننده خون
در رفع ترشی معده
هضم کننده قوی و بادشکن
درمان عفونت‌های بدن و قارچ‌ها
درمان سنگ کلیه
تقویت بینایی
کاهش فشار خون
کاهش چربی
بهبود مسمومیت‌های غذایی
بهبود افسردگی
ضد سرطان
درمان برونشیت
تقویت سیستم ایمنی
ضد آفت بودن
درمان شوره سر
کاهش ریزش مو
افزایش تراکم استخوان
کاهش گرفتگی عضلات و اسپاسم
از بین بردن بوی بد دهان

احتیاط مصرف عرق آویشن

مصرف زیاد آویشن و عرق آن می‌تواند در بعضی از افراد باعث بروز سرگیجه، سردرد، اسهال، استفراغ و ناراحتی دستگاه گوارش شود. در کنار تمامی خواص درمانی ذکر شده مصرف بی‌رویه‌ی این گیاه و عرق آن می‌تواند عوارض دیگری را نیز به وجود آورد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

آلرژی

از آن جایی که عرق آویشن می‌تواند سیستم ایمنی افراد را تقویت کند لذا احتمال بروز واکنش‌های خودایمنی من جمله آلرژی بیشتر می‌شود.

تحریک غشا مخاطی

دو ترکیب تیمول و کارواکرول باعث میشود که افراد پس از مصرف آویشن به خاطر تحریک غشا مخاطی خود اذیت شوند.

تاثیرات منفی بر تیروئید

محققان آلمانی به این نتیجه رسیده‌اند که آویشن وحشی از طریق تاثیری که بر ترشح هورمون غده‌ی هیپوفیز می‌گذارد می‌تواند تاثیرات منفی‌ای بر تیروئید افراد داشته باشد. لذا کسانی که از داروهای ضد تیروئید استفاده می‌کنند باید از مصرف قرص‌های تیروئیدی اجتناب نمایند.

التهاب پوستی

مصرف زیاد از این عرق در کسانی که پوست حساسی دارند التهاب ایجاد می‌کند.

کودکان زیر 10 سال

کودکان زیر ده سال باید از مصرف این گیاه پرهیز نمایند حتی دهانشویههای لیسترین که حاوی آویشن هستند نیز باید با تجویز پزشک مصرف شوند.

در صورت بروز عوارض می‌توانید از دم کرده‌ی عرق نعنا به عنوان مصلح آن استفاده نمایید.

کاربردها و روش‌های استفاده

از برگ آويشن در فرآورده‌های غذايي و همچنين از اسانس گياه در نوشیدنی‌ها و صنايع دارويي، بهداشتي و آرايشي استفاده می‌شود. آویشن تازه می‌تواند به عنوان یک سبزی خوردن پای سفره‌ها گذاشته شود. ضمن این که آویشن خشک و پودر شده نیز به عنوان یک ادویه می‌تواند در انواع سس و چاشنی انواع خوراکی استفاده شود.

از عرق آویشن می‌توان در تهیه‌ی انواع شربت استفاده کرد. مصرف روزانه یک لیوان عرق ناشتا می‌تواند فواید زیادی برای بدن شما داشته باشد. ضمن این که ممکن است لازم باشد برای رفع مشکلات گوارشی یک یا دو استکان از این عرق را پیش از هر وعده‌ی غذایی میل نمایید.

قرقره کردن عرق آویشن می‌تواند التهابات گلو و حلق را کاهش دهد.

ماساژ پا با عرق آویشن تعریق پا را کاهش میدهد.

روش تولید عرق آویشن

برای تولید عرق آویشن ابتدا باید گیاه مورد نظر خود را بشویید. سپس مخلوط آب و آویشن را در ظرف مخصوص عرق‌گیری بریزید. سپس ظرف را روی شعله‌ی آتش قرار دهید تا آب شروع به جوشیدن کند. بخارهایی که تولید می‌شوند باید سرد شود و طی فرایند میعان به عرق تبدیل گردند. برای استخراج عرق در روش‌های صنعتی و به کمک دستگاه‌های مخصوص، معمولا لوله‌ای در دستگاه تعبیه شده که بخارها را به یک محفظه‌ی دیگر منتقل می‌کند و در روش سنتی نیز شما می‌توانید بر روی درب ظرف مخزن اصلی مقداری یخ اضافه کنید.

مراحل تولید عرق آویشن ستیاگل
1	انتخاب گونه آویشن و انجام آزمایش به منظور اطمینان از میزان ماده موثره فعال آن شرکت زرعطار از گونه آویشن باغی Thymus vulgaris* بمنظور عرق‌گیری بخاطر غلظت بیشتر ترکیب دارویی، استفاده‌ می‌کند.
2	جدا کردن گیاه پوسیده و سپس شستن گیاه
3	ریختن گیاه و آب را درون مخزن آلومینیومی
4	تنظیم دما با نشانگر که دمای داخل مخزن را نشان می دهد *البته دمای داخل مخزن به نوع گیاهی که عرق گیری می‌شود، بستگی دارد.
5	قرار دادن سر دیگ که دارای واشر آبندی است از قسمت کندانسور (سردکن) دستگاه تقطیر (باید محکم فشار داده شود تا درست سر جای خود قرار گیرد)
6	قرار دادن مخزن روی شعله * بهتر است در ابتدا شعله زیاد باشد و به محض اینکه شروع به ریزش عرق کرد، شعله کم شود
7	اتصال شلنگ ورود آب سرد به شیر پایینی برای خارج کردن آب گرم (که سبک است) از بالای قسمت کندانسوری
8	جمع شدن بخار داخل مخزن تبدیل شدن بخار به مایع در قسمت مخروطی دستگاه تقطیر
9	وارد شدن مایع حاصل از میعان به دو لوله بلند دستگاه

شرایط نگهداری

نگه داشتن عرقیات در یک جای خنک، خشک و به دور از تابش مستقیم نور خورشید از جمله ملزومات شرایط نگهداری مناسب عرقیات می‌باشند.

بهترین ظرف برای نگهداری عرقیات ظرف‌های شیشه‌ای یا فلزی با درپوش‌هایی محکم هستند.

پراکندگی جغرافیایی انواع آویشن

عرق آویشن رویال ستیاگل – زر عطار

عرق آویشن رویال ستیاگل – زر عطار، از گونه Thymus vulgaris که به عنوان گرید مرجع دارویی در دنیا شناخته می‌شود، تولید شده و دارای 1219.53PPM اسانس آویشن می‌باشد. این محصول حاوی تقریبا 40% کارواکرول و 40% تیمول و دیگر ترکیبات است. بنابراین یک ضد میکروب و ضدالتهاب قوی و جزء با کیفیت‌ترین عرق‌های موجود در بازار محسوب می‌شود.

علاوه بر غلظت بیشتر ماده موثره گیاه دارویی، عرقیات ستیاگل تولید شده تحت نظارت شرکت زرعطار پس از تکمیل فرایند تقطیر، پاستوریزه شده و احتمال هرگونه آلودگی را به صفر میل می‌دهد.

هرچند شاید با خود بگویید که عرق تولید شده از تقطیر عاری از هر نوع میکروب و انگل است، ولی این فرضیه تا جایی قابل پذیرش است که فرایند تقطیر در حال انجام باشد و به محض ورود به بخش پر کردن ظرف و بسته‌بندی احتمال آلودگی زیاد می‌شود. انجام عملیات استریل در چند مرحله در دستور کار محصولات نهایی تولید شده تحت نظارت زرعطار وجود دارد.*